Việt Nam sở hữu kho tàng di sản văn hóa phong phú, trong đó, tranh dân gian là một loại hình nghệ thuật đặc sắc, gắn liền với đời sống tinh thần và tín ngưỡng của người Việt Nam qua nhiều thế hệ1. Từ những nét vẽ mộc mạc, màu sắc rực rỡ đến các hình ảnh biểu tượng ẩn chứa thông điệp sâu sắc, tranh dân gian không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là tấm gương phản chiếu văn hóa, phong tục, tập quán và triết lý sống của người Việt Nam xưa. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển của ngành thời trang, việc khai thác và ứng dụng di sản văn hóa vào thiết kế đang trở thành một xu hướng mạnh mẽ, không chỉ để tạo ra những sản phẩm độc đáo mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
Việc ứng dụng các yếu tố từ tranh dân gian – vốn mang tính đồ họa tĩnh – sang một chất liệu ứng dụng mang tính động trên cơ thể người như vải hay phụ kiện là một thách thức lớn. Quá trình nghiên cứu ứng dụng này đòi hỏi nhà thiết kế phải có sự am hiểu sâu sắc về văn hóa, có khả năng sáng tạo và thấu hiểu văn hóa của mỗi dân tộc để không biến tranh dân gian thành sự sao chép hời hợt hay cắt dán công nghiệp mà phải trở thành một phần hài hòa của trang phục. Nhiều nhà thiết kế đã thử nghiệm nhưng không phải ai cũng thành công trong việc tạo ra sự hài hòa giữa yếu tố dân gian và tính xu hướng của thời trang.
Trong bối cảnh đó, một số thương hiệu thời trang tiên phong như Thủy Design House, Vũ Việt Hà, Thơ Thơ hay Lalin đã thành công trong việc ứng dụng tranh dân gian vào thiết kế thời trang. Với triết lý hướng đến sự hài hòa giữa nghệ thuật và tính ứng dụng, những thương hiệu thời trang này đã đưa những hình ảnh quen thuộc của tranh dân gian thành những tác phẩm thời trang tạo nên dấu ấn riêng và nhận được sự công nhận từ công chúng.
Bài viết này nhằm mục đích đi sâu phân tích cách thức ứng dụng tranh dân gian vào thiết kế thời trang thông qua một số thương hiệu thời trang tiêu biểu, bao gồm phân tích các phương pháp và kỹ thuật mà thương hiệu sử dụng để chuyển hóa họa tiết, màu sắc và tinh thần của tranh dân gian vào trang phục, đưa ra các tác động tích cực mà thương hiệu đã đạt được nhằm thúc đẩy việc ứng dụng bền vững và hiệu quả tranh dân gian vào thiết kế thời trang Việt Nam trong tương lai.
1. Cách thức khai thác họa tiết: từ nguyên bản đến cách điệu nghệ thuật
Các thương hiệu thời trang như Thủy Design House, Vũ Việt Hà hay Lalin với hành trình nhiều năm xây dựng và phát triển vẫn luôn trung thành với triết lý kết hợp giữa yếu tố văn hóa và thời trang đương đại, với hai hình thức ứng dụng phổ biến nhất là tái hiện nguyên bản họa tiết và sáng tạo đa chiều bằng nhiều kỹ thuật khác nhau, từ đó biến tranh dân gian thành một phần của trang phục.
Đầu tiên, đối với các họa tiết mang tính biểu tượng cao hoặc có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa dân gian như Gà đàn của dòng tranh Đông Hồ hay Ngũ hổ của dòng tranh Hàng Trống2, các nhà thiết kế thường sử dụng hình thức tái hiện và bảo tồn nét nguyên bản. Đây cũng là cách thức các sản phẩm thời trang của thương hiệu Lalin thường xuyên ứng dụng, giúp cho trang phục của Lalin gần gũi hơn với công chúng. Các họa tiết này được giữ nguyên hình dáng, đường nét và thần thái gốc nhưng được điều chỉnh khéo léo về kích thước và vị trí trên trang phục để tạo hiệu ứng thị giác mới mẻ, phù hợp với phom dáng hiện đại. Kỹ thuật tái hiện bao gồm thêu, đính và in kỹ thuật số nhằm mang đến sự quen thuộc nhưng không nhàm chán.
Có chung cách xử lý như Lalin, nhà thiết kế Vũ Việt Hà cũng lựa chọn đưa những họa tiết nguyên bản vào bộ sưu tập Vượt vũ môn năm 2018. Trên nền phom dáng trang phục mang tính Âu hóa, Vũ Việt Hà lựa chọn họa tiết từ tranh Cá chép vượt vũ môn của dòng tranh dân gian Hàng Trống làm điểm tựa thiết kế. Nhà thiết kế đã tái hiện họa tiết thông qua kỹ thuật thêu tay, giữ được hồn cốt văn hóa nhưng vẫn mang dáng dấp của thời trang cao cấp.
Khác với Lalin hay Vũ Việt Hà, thương hiệu Thủy Design House lại lựa chọn phương pháp cách điệu và trừu tượng hóa họa tiết dân gian, tạo nên dấu ấn “hội họa” đặc trưng: các chi tiết rườm rà được lược bỏ, chỉ giữ lại những đường nét chính hoặc các họa tiết theo ý tưởng chủ đạo; họa tiết sau đó được phóng to để trở thành mảng đồ họa ấn tượng in tràn bề mặt vải hoặc thu nhỏ và lặp lại theo nhịp điệu hiện đại. Những yếu tố cách điệu này được lồng ghép hoặc kết hợp với hình khối hình học, đường nét tối giản của thời trang đương đại, tạo ra họa tiết mới mang “hồn” tranh dân gian. Ngoài ra, nhà thiết kế Thủy Nguyễn còn sử dụng từng phần họa tiết, chọn lọc các chi tiết nhỏ (như lá, hoa, phần khuôn mặt tố nữ) tách rời khỏi bối cảnh gốc để biến chúng thành điểm nhấn độc đáo ở những vị trí bất ngờ trên trang phục. Các mảnh họa tiết khác nhau từ nhiều bức tranh cũng có thể được ghép nối có chủ đích, tạo nên tổng thể mới, độc đáo và giàu tính nghệ thuật, gợi mở trí tưởng tượng người xem và mang vẻ đẹp sắp đặt hiện đại thấm đẫm truyền thống. Ở cấp độ sáng tạo cao hơn, Thủy Design House không sử dụng họa tiết trực tiếp mà sáng tạo họa tiết mới dựa trên cảm hứng từ cách vẽ, bố cục, hòa sắc hoặc câu chuyện, tinh thần của tranh dân gian. Những họa tiết này mang “hơi thở” dân gian rất riêng, rất Việt Nam, đồng thời rất đương đại và mang đậm dấu ấn cá nhân thương hiệu. Điều này thể hiện sự am hiểu sâu sắc di sản và khả năng chuyển hóa thành ngôn ngữ sáng tạo mới, kết nối tinh tế giữa quá khứ và hiện tại.
Tựu trung lại, cách thức các thương hiệu thời trang khai thác họa tiết từ tranh dân gian Việt Nam rất đa dạng, thể hiện qua nhiều mức độ sáng tạo khác nhau, không chỉ tái hiện nguyên bản mà còn cách điệu, trừu tượng hóa, tinh giản đường nét, biến đổi quy mô và sáng tạo họa tiết mới từ cảm hứng dân gian. Những phương pháp này đã biến tranh dân gian thành ngôn ngữ hình ảnh linh hoạt, mang đậm “hồn” truyền thống nhưng vẫn rất đương đại và mang dấu ấn riêng của thương hiệu.
2. Cách thức khai thác kỹ thuật xử lý chất liệu và tạo hình họa tiết trang trí
Để ứng dụng họa tiết tranh dân gian vào trang phục, nhà thiết kế thời trang thường kết hợp sử dụng các kỹ thuật xử lý chất liệu nhằm biến vải thành tác phẩm nghệ thuật có chiều sâu. Kỹ thuật thường gặp nhất có thể kể đến như kỹ thuật in kỹ thuật số (Digital Printing). Đây là kỹ thuật chủ đạo, cho phép các nhà thiết kế chuyển tải họa tiết tranh dân gian lên vải với độ chính xác cao, giữ trọn vẹn sắc độ và sự sống động của màu sắc gốc. Kỹ thuật này mang lại sự linh hoạt tối đa, cho phép nhà thiết kế chuyển hóa nguyên vẹn tinh thần tác phẩm hoặc cách điệu hóa chúng theo ý muốn, tạo hiệu ứng hội họa mạnh mẽ trên bề mặt trang phục, bất kể chất liệu vải (lụa, gấm, organza hay linen).
Ngoài in kỹ thuật số, một số nhà thiết kế còn sử dụng các kỹ thuật thêu và đính kết tinh xảo để tạo điểm nhấn, làm nổi bật chi tiết hoặc tạo hiệu ứng 3D trên bề mặt vải, tăng vẻ lộng lẫy và chiều sâu. Đặc biệt, nhà thiết kế Thủy Nguyễn, với xuất phát điểm là họa sĩ, còn đưa kỹ thuật vẽ tay trên vải (Hand Painting) vào một số thiết kế, biến mỗi sản phẩm thành tác phẩm độc bản, khẳng định giá trị thủ công cao và thổi hồn hội họa chân thực vào trang phục.
Cuối cùng, kỹ thuật ghép vải (Patchwork) cũng được các nhà thiết kế thời trang vận dụng khéo léo để tạo họa tiết. Các mảng vải in họa tiết tranh dân gian được cắt, sắp đặt và may nối có chủ đích lên bề mặt trang phục. Việc đắp nổi hoặc ghép nối này tạo hiệu ứng thị giác độc đáo, mang tính sắp đặt nghệ thuật cao, gợi nhớ kỹ thuật ghép vải truyền thống của thổ cẩm, tăng chiều sâu văn hóa và phong phú kết cấu cho thiết kế. Chính sự kết hợp và làm chủ những kỹ thuật này đã giúp những thương hiệu thời trang biến vải thành những bức toan nghệ thuật đầy cảm xúc, nơi tranh dân gian được kể lại bằng ngôn ngữ thời trang.
3. Cách thức khai thác hòa sắc: bảng màu tươi sáng, đậm chất hội họa dân gian
Sản phẩm thời trang khai thác vẻ đẹp từ tranh dân gian hiện nay đã và đang dần tạo dựng nên một phong cách thời trang riêng biệt thông qua việc khai thác những chất liệu văn hóa, đặc biệt là màu sắc truyền thống trong tranh. Không chỉ tái hiện bảng màu gốc, các nhà thiết kế còn biến tấu bảng màu để phù hợp xu hướng và tạo dấu ấn cá nhân. Việc chắt lọc tinh thần bảng màu tươi tắn, đối lập nhưng hài hòa từ các dòng tranh như Đông Hồ, Hàng Trống (đỏ, vàng, xanh, đen, trắng) được ứng dụng có chủ đích, đảm bảo sự cân bằng và hấp dẫn cho trang phục.
Về khía cạnh màu sắc, với tư duy của một họa sĩ, nhà thiết kế Thủy Nguyễn từ thương hiệu Thủy Design House đã mạnh dạn biến tấu màu sắc theo phong cách hội họa, sử dụng các mảng màu lớn, khối màu đối lập tương phản hoặc kỹ thuật chuyển màu uyển chuyển. Trên các thiết kế đặc trưng, màu sắc không chỉ trang trí mà còn kể chuyện, tạo chiều sâu và khơi gợi cảm xúc, biến mỗi bộ trang phục thành tác phẩm nghệ thuật di động. Thủy Design House cũng tôn vinh màu sắc tự nhiên của chất liệu truyền thống (lấy cảm hứng từ giấy dó, giấy điệp). Sắc thái dịu dàng của gấm, tơ truyền thống thường được chọn làm nền để các mảng họa tiết dân gian rực rỡ tỏa sáng trọn vẹn, tạo nên bản giao hưởng màu sắc vừa sâu lắng vừa sống động, đậm đà bản sắc Việt Nam.
Khác với phương pháp khai thác hòa sắc tươi sáng, đậm chất hội họa dân gian của Thủy Nguyễn, nhà thiết kế Thơ Thơ lại lựa chọn kể câu chuyện dân gian trên nền màu gốc trầm tối từ chất liệu nhung. Sự đối lập giữa vẻ mộc mạc nhưng rực rỡ của tranh và sự lắng đọng, sang trọng của chất liệu nhung gợi nên hiệu ứng tương phản rõ nét. Cách thức khai thác này giúp nổi bật những họa tiết từ tranh dân gian nhưng nó cũng tạo ra một thách thức trong việc duy trì sự cân bằng thị giác và tránh làm mất đi sự tươi tắn vốn có của tranh. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về tỉ lệ và mật độ của họa tiết. Nếu họa tiết quá nhỏ hoặc quá thưa thớt trên nền nhung rộng, chúng có thể bị “nuốt chửng” bởi sự trầm mặc của chất liệu. Ngược lại, nếu quá dày đặc, có thể gây cảm giác nặng nề hoặc làm mất đi sự tinh tế. Do đó, kỹ thuật sắp đặt họa tiết, cùng với việc điều chỉnh sắc độ và độ bão hòa của màu sắc trên họa tiết, trở nên cực kỳ quan trọng để đảm bảo sự hài hòa và truyền tải đúng tinh thần của tranh dân gian trên nền nhung. Phương pháp này có thể hạn chế khả năng thể hiện sự đa dạng và linh hoạt của bảng màu dân gian nhưng lại mở ra một hướng tiếp cận khác, tập trung vào sự tương phản và chiều sâu cảm xúc.
4. Cách thức ứng dụng phom dáng và cấu trúc trang phục khi kết hợp tranh dân gian: dung hòa truyền thống và đương đại
Việc ứng dụng tranh dân gian vào thiết kế thời trang không chỉ dừng lại ở họa tiết hay màu sắc mà còn thể hiện rõ nét trong cách các nhà thiết kế xử lý phom dáng và cấu trúc trang phục nhằm dung hòa yếu tố truyền thống và đương đại. Thủy Design House, dưới sự dẫn dắt của nhà thiết kế Thủy Nguyễn, đã biến mỗi thiết kế thành một “khung tranh” hoàn hảo để tôn vinh họa tiết. Thương hiệu linh hoạt ứng dụng trên cả áo dài truyền thống (phom ôm sát, xẻ tà duyên dáng) và áo dài cách tân (phom suông rộng, tà lửng, cổ và tay cách điệu). Với trang phục truyền thống (áo yếm, áo tứ thân, áo dài), họa tiết dân gian được đặt khéo léo trên phom dáng trang phục Việt Nam, giữ nguyên vẻ thanh lịch và kín đáo3. Đồng thời, thương hiệu cũng chú trọng mở rộng sang nhiều loại trang phục khác như váy, đầm, áo blouse, quần ống rộng, áo khoác và phụ kiện, khẳng định tính đa năng của nghệ thuật truyền thống. Thủy Design House đặc biệt chú trọng xây dựng cấu trúc trang phục tối giản ở phần nền và tạo các đường cắt may, ly chiết có chủ đích để “khung” lấy họa tiết, biến trang phục thành bức tranh di động.
Trong khi đó, thời trang của Lalin nổi bật với việc sử dụng phom dáng cách điệu và sự tinh xảo của đính kết thủ công. Thương hiệu lồng ghép họa tiết lấy cảm hứng từ tranh Hàng Trống trên các chất liệu mỏng nhẹ, tạo vẻ đẹp thanh nhã, duyên dáng. Các thiết kế của Lalin thường tập trung vào việc tôn vinh sự tinh xảo của chi tiết đính kết với phom dáng được điều chỉnh để làm nổi bật những điểm nhấn này, mang lại cảm giác sang trọng và độc đáo.
Cuối cùng, nhà thiết kế Vũ Việt Hà lại tập trung tái hiện vẻ đẹp tranh dân gian trên nền kết cấu trang phục veston nam. Nhà thiết kế sử dụng phom dáng quần thụng, gile kết hợp các họa tiết cá chép, mây và vũ môn được thêu tay trên nền chất liệu thủ công truyền thống như sợi tơ sen, tơ chuối, sợi gai và sợi lá dứa. Cách tiếp cận này tạo nên sự giao thoa hài hòa giữa vẻ đẹp hoài cổ và yếu tố dân gian, mang lại sự thoải mái và tính ứng dụng cho trang phục hiện đại mà vẫn giữ được nét truyền thống.
Có thể nói, mỗi cách tiếp cận của các thương hiệu, nhà thiết kế này đều thể hiện sự sáng tạo và am hiểu sâu sắc về văn hóa, góp phần làm phong phú thêm diện mạo thời trang Việt Nam. Đây cũng là minh chứng cho sự linh hoạt và tính ứng dụng của tranh dân gian trong thiết kế thời trang hiện đại.
5. Cách thức kể câu chuyện từ cảm hứng tranh dân gian
Tranh dân gian Việt Nam, với những giá trị văn hóa to lớn và thông điệp ẩn ngữ đầy tính nhân văn4, không chỉ là nguồn cảm hứng hình thức mà còn là nền tảng để các nhà thiết kế thời trang truyền tải câu chuyện và tinh thần sâu sắc vào từng bộ sưu tập. Đây là điểm tạo nên sự khác biệt và chiều sâu trong các sáng tạo, được thể hiện rõ qua cách tiếp cận của các thương hiệu như Thủy Design House, Lalin và Vũ Việt Hà.
Thủy Design House nổi bật với việc truyền tải câu chuyện dân gian một cách liền mạch, bao trùm từ ý tưởng ban đầu đến cách dàn dựng không gian trình diễn. Mỗi bộ sưu tập thường bắt nguồn từ cảm hứng mãnh liệt từ một dòng tranh dân gian cụ thể (như tranh Đông Hồ, Hàng Trống, Kim Hoàng) hoặc một giai đoạn văn hóa giàu giá trị. Nhà thiết kế Thủy Nguyễn không chỉ tái hiện họa tiết mà còn phát triển chúng thành một câu chuyện thời trang. Cách đặt tên bộ sưu tập của nhà thiết kế cũng rất gợi hình và mang đậm sắc thái văn hóa, ví dụ như Mộng mị (khơi gợi tín ngưỡng đạo Mẫu Tam - Tứ phủ qua dòng tranh thờ Hàng Trống) hay Tình tang (gợi âm hưởng dân ca Bắc Bộ qua tranh Đông Hồ, Kim Hoàng), mời gọi người xem khám phá chiều sâu văn hóa. Hơn nữa, Thủy Design House đặc biệt chú trọng lồng ghép ý nghĩa biểu tượng của các họa tiết (ví dụ: Gà đàn - sum vầy; Ngũ hổ - sức mạnh; Tố nữ - vẻ đẹp thanh thoát) vào vị trí và cách thể hiện trên trang phục, biến mỗi sản phẩm ứng dụng trở thành một tuyên ngôn về bản sắc, giúp người mặc cảm thấy tự hào và gắn kết hơn với văn hóa dân tộc.
Thương hiệu Lalin cũng thể hiện khả năng kể chuyện qua việc tôn vinh nét đẹp văn hóa và nghệ thuật thủ công truyền thống Việt Nam thông qua từng họa tiết và bộ sưu tập. Lalin không chỉ đơn thuần đưa họa tiết lên vải mà còn thổi hồn vào chúng thông qua các chủ đề ý tưởng rõ ràng. Ví dụ, bộ sưu tập Loan phụng hoà minh lấy cảm hứng từ hình ảnh chim loan, biểu tượng của hạnh phúc viên mãn, dẫn dắt người mặc vào hành trình tìm đến sự sắt son vẹn tròn. Hay bộ sưu tập Lý ngư lại gợi mở về những hoài niệm và hồi ức, tái hiện qua ngôn ngữ thời trang bằng những sợi chỉ của miền ký ức. Đối với Ngũ sắc tường vân, Lalin mê đắm màu sắc rực rỡ và sự tỉ mẩn của tranh Hàng Trống, đưa nguồn cảm hứng này vào từng đường kim mũi chỉ để thay cho lời nguyện chúc may mắn, thể hiện khả năng kể chuyện thông qua cả ý nghĩa họa tiết và sự tinh xảo của kỹ thuật đính kết.
Nhà thiết kế Vũ Việt Hà lại có cách kể câu chuyện dân gian độc đáo, đặc biệt là thông qua việc kết hợp tranh Hàng Trống với áo dài và thậm chí là trang phục veston nam. Nhà thiết kế đã phác họa bức tranh dân gian sống động lên áo dài thập niên 1930, sử dụng các họa tiết hoa lá, chim muông được thêu tay. Đặc biệt, trong bộ sưu tập Vượt vũ môn, Vũ Việt Hà đã táo bạo đưa bức tranh Cá chép vượt vũ môn hóa rồng của dòng tranh Hàng Trống vào thiết kế veston nam. Bộ sưu tập này không chỉ là sự kết hợp thẩm mĩ mà còn truyền tải thông điệp về sự nỗ lực, lột xác và chuyển mình hướng tới vẻ đẹp của uy quyền và sự mạnh mẽ. Ngoài ra, các bộ sưu tập khác như Sắc phong (lấy cảm hứng từ tấm sắc phong triều Lê) hay Mã đáo (lấy cảm hứng từ các phiên chợ, cuộc sống của người dân vùng cao) cũng cho thấy cách anh kể chuyện về lịch sử, đời sống và bản sắc Việt Nam qua từng thiết kế, thông qua cả họa tiết, chất liệu dệt và thêu thùa.
Có thể nói, thông qua cách thức đặt tên bộ sưu tập và định hướng truyền thông, các thương hiệu và nhà thiết kế trên đều thể hiện sự am hiểu sâu sắc về văn hóa và khả năng chuyển hóa câu chuyện dân gian thành ngôn ngữ thời trang, tạo nên những tác phẩm không chỉ đẹp về hình thức mà còn giàu ý nghĩa và cảm xúc.
6. Đánh giá hiệu quả và tác động của các cách thức ứng dụng tranh dân gian vào thiết kế thời trang của các thương hiệu và nhà thiết kế
Cách thức ứng dụng tranh dân gian của các thương hiệu thời trang không chỉ dừng lại ở những thiết kế sáng tạo, nó còn tạo ra những hiệu quả và tác động tích cực đáng kể, góp phần định hình lại nhận thức về thời trang Việt Nam và di sản văn hóa.
6.1. Thành công về mặt thương mại
Những sản phẩm thời trang kết hợp giữa văn hóa và tính hiện đại đã và đang được đón nhận, từ đó đạt hiệu quả thương mại vượt trội ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Sự kết hợp hài hòa giữa bản sắc văn hóa và tính ứng dụng cao đã tạo sức hút mạnh mẽ. Điều này thể hiện rõ qua việc nhiều người nổi tiếng lựa chọn sử dụng những sản phẩm thời trang mang tính văn hóa, giá bán lẻ của chúng thường ở mức cao. Thành công này không chỉ giúp các thương hiệu như Thủy Design House, Lalin hay Vũ Việt Hà định vị vững chắc là những thương hiệu thời trang cao cấp độc đáo mà còn chứng minh tiềm năng kinh tế bền vững từ việc khai thác di sản văn hóa sáng tạo.
6.2. Nâng cao nhận thức về di sản văn hóa
Thông qua ngôn ngữ thời trang, những thương hiệu thời trang kết hợp yếu tố tranh dân gian đã đóng góp một phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức về di sản văn hóa, đặc biệt là tranh dân gian Việt Nam. Những họa tiết Gà đàn, Ngũ hổ hay Tố nữ trở nên quen thuộc và gần gũi hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ – những người có thể chưa có nhiều cơ hội tiếp cận trực tiếp với nghệ thuật truyền thống. Các bộ sưu tập của Thủy Design House với cách kể chuyện độc đáo qua từng họa tiết hay những thiết kế thêu tay tinh xảo của Lalin lấy cảm hứng từ tranh Hàng Trống không chỉ là trang phục mà còn là những “đại sứ văn hóa”, khơi gợi sự tò mò, khám phá và niềm tự hào về kho tàng nghệ thuật dân gian phong phú của đất nước. Việc này góp phần quan trọng vào việc bảo tồn giá trị di sản theo một cách mới mẻ và đầy tính ứng dụng.
6.3. Định vị bản sắc Việt Nam trong thời trang
Thời trang kết hợp tranh dân gian đã thành công trong việc định vị một bản sắc Việt Nam rất riêng và độc đáo trong ngành thời trang. Giữa một thị trường cạnh tranh với nhiều xu hướng quốc tế, cách thức kết hợp này đã tạo ra một phong cách không thể nhầm lẫn, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam nhưng vẫn rất hiện đại. Các thiết kế của Thủy Design House với sự dung hòa giữa hội họa và thời trang hay những bộ sưu tập áo dài nam kết hợp tranh dân gian của Vũ Việt Hà là sự giao thoa hài hòa giữa truyền thống và đương đại, giữa nghệ thuật và ứng dụng. Điều này giúp thời trang Việt Nam không còn là bản sao của các xu hướng toàn cầu mà có một tiếng nói riêng, một phong cách riêng, góp phần quan trọng vào việc khẳng định vị thế của thời trang Việt Nam trên bản đồ thời trang thế giới, cho thấy sự sáng tạo và tiềm năng của các nhà thiết kế Việt Nam trong việc khai thác nguồn cảm hứng từ chính văn hóa bản địa.
6.4. Tạo nguồn cảm hứng cho các nhà thiết kế khác
Sự thành công của các thương hiệu thời trang như Thủy Design House, Lalin hay Vũ Việt Hà đã trở thành một nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều nhà thiết kế Việt Nam khác. Điều này là minh chứng sống động cho thấy tiềm năng to lớn của việc ứng dụng di sản văn hóa vào thời trang một cách nghiêm túc, sáng tạo và hiệu quả. Từ đó mở ra một hướng đi mới, khuyến khích các nhà thiết kế trẻ mạnh dạn tìm tòi, nghiên cứu và khai thác sâu hơn kho tàng văn hóa dân tộc để tạo ra những tác phẩm độc đáo, mang đậm dấu ấn riêng. Đây là một động lực lớn cho sự phát triển bền vững của ngành thời trang Việt Nam, nơi giá trị truyền thống được tái sinh và phát huy trong bối cảnh đương đại.
7. Kết luận
Nghiên cứu về cách thức ứng dụng tranh dân gian vào thiết kế thời trang, thông qua phân tích trường hợp một số thương hiệu thời trang tiêu biểu đã làm nổi bật tiềm năng to lớn và tầm quan trọng của việc khai thác di sản văn hóa, đặc biệt là văn hóa bản địa trong ngành công nghiệp thời trang đầy tính sáng tạo. Xu hướng này đã chứng minh rằng bằng sự am hiểu sâu sắc, tư duy nghệ thuật và kỹ thuật xử lý tinh xảo, những bức tranh dân gian tưởng chừng mộc mạc hoàn toàn có thể được chuyển hóa thành ngôn ngữ thời trang đương đại, mang đậm bản sắc Việt Nam mà vẫn chinh phục được thị hiếu của công chúng.
Các phương pháp như khai thác họa tiết từ nguyên bản đến biến tấu nghệ thuật, sử dụng bảng màu tươi sáng, xử lý chất liệu bằng in kỹ thuật số kết hợp thêu đính, cùng với việc dung hòa phom dáng truyền thống và đương đại đã tạo nên dấu ấn đặc trưng trong thiết kế thời trang hiện nay. Sự thành công này không chỉ mang lại hiệu quả thương mại mà còn góp phần quan trọng vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của tranh dân gian, định vị bản sắc thời trang Việt Nam trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, việc ứng dụng di sản văn hóa luôn đi kèm với những thách thức về ranh giới giữa kế thừa và chiếm dụng văn hóa. Để thúc đẩy sự phát triển bền vững, cần có sự phối hợp giữa nghiên cứu liên ngành, đầu tư công nghệ, xây dựng cơ chế hợp tác công bằng và không ngừng giáo dục, nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa cho các nhà thiết kế và công chúng. Thông qua những nỗ lực này, tranh dân gian nói riêng và di sản văn hóa Việt Nam nói chung sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng bất tận, góp phần tạo nên những tác phẩm thời trang độc đáo, giàu giá trị và trường tồn cùng thời gian.
Chú thích:
1 Trương Quốc Bình (2015): “Khái quát về tranh dân gian Việt Nam”, Tạp chí Di sản văn hóa, số 2 (51), tr. 28.
2 Dương Thị Kim Đức, Nguyễn Thanh Hương (2023): “Nghiên cứu và ứng dụng thiết kế bộ sưu tập thời trang dạo phố lấy cảm hứng từ tranh dân gian Ngũ hổ”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên, số 39 tháng 9, tr. 42.
3 Đoàn Thị Tình (2018), Trang phục người Việt xưa - nay, NXB. Mỹ thuật, tr. 126-127.
4 Châu Hoàng Trọng (2016): “Giá trị đặc sắc của nghệ thuật tranh dân gian Việt Nam”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Đồng Tháp, số 19 (4/2016), tr. 113.