Dấu ấn nghệ thuật đặc biệt nhân sự kiện trọng đại của đất nước
Không phải ngẫu nhiên mà vở diễn “Từ Việt Bắc về Hà Nội” được chọn để ra mắt vào đúng thời điểm tháng 8/2025. Đây là tác phẩm nghệ thuật được ưu tiên xây dựng và công diễn sớm, như một hoạt động trọng điểm nhằm thiết thực kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh 2/9 (1945 – 2025).
Trong dòng chảy hào hùng của lịch sử dân tộc, giai đoạn 1941 – 1945 có ý nghĩa đặc biệt khi Chủ tịch Hồ Chí Minh trở về từ nước ngoài, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng, đặt nền móng cho sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Việc tái hiện giai đoạn này trên sân khấu cải lương không chỉ nhằm ôn lại trang sử vẻ vang, mà còn là cách để gửi gắm lòng biết ơn, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và lan tỏa lý tưởng cách mạng đến các thế hệ hôm nay và mai sau.
Là phần tiếp nối quan trọng trong chuỗi 5 vở cải lương chuyển thể từ bộ tiểu thuyết lịch sử “Nước non vạn dặm” của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, “Từ Việt Bắc về Hà Nội” tái hiện sinh động và cảm động giai đoạn từ năm 1941 đến 1945 – khi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về Tổ quốc sau 30 năm bôn ba, trực tiếp chỉ đạo cao trào cách mạng, dẫn tới thắng lợi lịch sử của Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Không đơn thuần là một vở diễn lịch sử, “Từ Việt Bắc về Hà Nội” thực sự là một bản tráng ca sử thi hiện đại, hội tụ tinh hoa cải lương truyền thống và ngôn ngữ sân khấu đương đại. Câu chuyện được kể bằng cảm xúc, bằng âm nhạc, ánh sáng, hình ảnh sân khấu sống động, cuốn khán giả đi qua từng cung bậc: từ sự xúc động nghẹn ngào đến vỡ òa tự hào.
Chính bởi tính biểu tượng và chiều sâu tư tưởng ấy, vở diễn đã được ưu tiên xây dựng trước cả phần 2 “Lênh đênh bốn biển” – dù đó là phần tiếp nối mạch truyện tiểu thuyết theo trình tự thời gian. Đạo diễn Triệu Trung Kiên và ê-kíp đã chạy đua với thời gian, chỉ trong vòng một tháng đã hoàn thiện một tác phẩm quy mô, công phu – như một “lễ vật nghệ thuật” dâng lên mốc son lịch sử trọng đại của đất nước.
Vở diễn bắt đầu từ chuyến đi của chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành trên con tàu lớn
Một đêm diễn thăng hoa: Thăng hoa nghệ thuật – lay động cảm xúc
Ngay từ những giây phút đầu tiên, vở diễn đã chạm đến trái tim người xem bằng một hành trình nghệ thuật đầy xúc cảm. Và khi tiếng vỗ tay cuối cùng vang lên trong khán phòng, người ta không chỉ nhắc đến một vở cải lương được dàn dựng công phu, mà còn nhắc đến một đêm biểu diễn thực sự xuất sắc – cả về nghệ thuật lẫn cảm xúc.
Không khí trong khán phòng nhiều lần lặng đi – không phải bởi sự im lặng đơn thuần, mà là những phút giây xúc động nghẹn ngào. Những giọt nước mắt khẽ lăn dài, những tiếng nấc nhẹ vang lên trong không gian tĩnh lặng, khi khán giả dõi theo Bác Hồ nhớ về gia đình: lời dặn của thân phụ trong buổi tiễn biệt lên đường về Huế, sự ra đi đầy ám ảnh của người mẹ thân yêu. Cảm xúc được đẩy lên từng cung bậc: lặng người, hồi hộp, căng thẳng khi chứng kiến cảnh Bác bị bắt giam, bị áp giải qua hết nhà tù này đến nhà tù khác; rồi vỡ òa trong niềm tự hào khi lời hiệu triệu của Người vang lên, thúc giục toàn dân vùng lên giành lại chính quyền trên cả nước, trong đó có cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại Thủ đô Hà Nội; sau đó là hình ảnh nhân dân phá kho thóc Nhật chia cho dân, thắp sáng niềm tin và khí thế cách mạng.
Không ngạc nhiên khi ngay sau đêm công diễn, giới chuyên môn, các nhà phê bình, nghệ sĩ gạo cội và đông đảo khán giả đều đồng loạt dành những lời khen ngợi nồng nhiệt. Họ gọi đây là một “vở diễn xuất sắc”, một tác phẩm hiếm hoi hội tụ đầy đủ sức mạnh của nghệ thuật biểu diễn và chiều sâu của cảm xúc lịch sử. Những tràng pháo tay không ngớt vang lên là minh chứng rõ rệt nhất cho sức lan tỏa mạnh mẽ mà vở diễn mang lại.
Với kinh nghiệm dày dạn và nhãn quan nghệ thuật sắc sảo, đạo diễn TS. NSND Triệu Trung Kiên đã khéo léo dẫn dắt khán giả đi qua năm năm lịch sử đầy biến động bằng một mạch truyện tuyến tính rõ ràng, hợp lý, giàu kịch tính mà không khô cứng. Ông cùng ê-kíp sáng tạo tài năng đã chắt lọc, chuyển thể những chương đoạn lịch sử tưởng như khô khan và phức tạp thành một vở cải lương giàu cảm xúc, đầy sức thuyết phục, không chỉ đúng mà còn đẹp.
Một trong những thử thách lớn của đạo diễn là tái hiện khối lượng khổng lồ các nhân vật và sự kiện lịch sử trong bối cảnh không gian rộng lớn từ Việt Bắc đến Trung Quốc, giữa chằng chịt những quan hệ chính trị, quân sự quốc tế. Vậy nhưng, vở diễn đã làm được, thậm chí làm rất tốt. Từ những buổi tuyên truyền ở Cao Bằng, Lạng Sơn, đến những tháng ngày Bác Hồ bị giam cầm trong các nhà lao Trung Quốc, từ những vần thơ thấm đẫm tinh thần lạc quan trong "Ngục trung nhật ký", đến thời khắc thiêng liêng khi Người đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình – tất cả hiện lên sống động, gần gũi và chân thực như đang hiện ra ngay trước mắt người xem.
Phân cảnh Bác Hồ hoạt động cách mạng ở Cao Bằng
Phân cảnh Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình
Khắc họa chân dung lãnh tụ bằng một hình thức nghệ thuật mới mẻ, đầy nhân văn
Một điểm nhấn đặc biệt, nhận được nhiều sự tán thưởng từ khán giả và giới chuyên môn, là cách vở diễn tiếp cận hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh – vừa vĩ đại, vừa bình dị. Không thần thánh hóa, không giáo điều, Người hiện lên trong những cuộc trò chuyện đời thường, trong ánh mắt sẻ chia với đồng chí, trong những đêm không ngủ vì lo cho dân tộc. Và đặc biệt, Người “được” ca – một bước đột phá sáng tạo trong cải lương hiện đại. Những làn điệu ngọt ngào giúp hình tượng Hồ Chí Minh thêm gần gũi, thấm sâu vào cảm xúc người xem.
Người thể hiện vai Chủ tịch Hồ Chí Minh, nghệ sĩ Nguyễn Văn Thuận đã có màn hóa thân đầy thuyết phục. Nhiều khán giả xúc động rơi nước mắt khi nghe giọng anh cất lên những câu ca trầm hùng, khi chứng kiến thần thái, dáng đi, cách thể hiện ánh mắt giống Bác đến kỳ lạ. Ít ai biết rằng, để có được sự thể hiện ấy, Văn Thuận đã từng muốn từ chối vai diễn vì áp lực quá lớn, đã có những đêm mất ngủ triền miên. Nhưng cuối cùng, bằng tâm huyết và khổ luyện không ngừng nghỉ, anh đã mang đến một Hồ Chí Minh đầy khí chất và nhân văn.
Nghệ sĩ Nguyễn Văn Thuận đã có màn hóa thân đầy thuyết phục với hình tượng Bác Hồ
Tinh hoa từ một ê-kíp quy tụ hàng đầu
Làm nên sự thành công của đêm công diễn vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội”, không thể không nhắc đến công sức của cả ê-kíp sáng tạo: PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ – tác giả kịch bản văn học, soạn giả Hoàng Song Việt chuyển thể cải lương, NSND Trọng Đài với phần âm nhạc sâu sắc, NSND Doãn Bằng phụ trách mỹ thuật, cùng nhiều nghệ sĩ tài năng khác. Mỗi người là một mắt xích quan trọng tạo nên thành công của tác phẩm.
Đặc biệt, yếu tố công nghệ được vận dụng hiệu quả trong việc sử dụng màn hình LED, ánh sáng và âm thanh đa tầng, giúp tái hiện khung cảnh nhà lao Trung Quốc, những buổi họp trong rừng Việt Bắc hay khí thế cách mạng mùa Thu 1945. Không chỉ là cải lương, vở diễn là một tổng thể nghệ thuật đa phương tiện.
PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ – tác giả kịch bản văn học chụp ảnh lưu niệm cùng ê-kíp sáng tạo vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội” tại đêm công diễn đầu tiên
Khán phòng chật kín người trong đêm công diễn đầu tiên
Lời tri ân sâu sắc và thông điệp gửi tới thế hệ hôm nay
Vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội” không chỉ khơi gợi ký ức lịch sử, khắc họa chân dung lãnh tụ, mà còn chuyển tải thông điệp sâu sắc về lòng yêu nước, tinh thần đại đoàn kết và khát vọng độc lập, tự do. Đây là tác phẩm không chỉ dành cho công chúng yêu sân khấu cải lương mà còn là một tài sản văn hóa quý báu cần được phổ biến tới thế hệ trẻ.
Như nhà văn Nguyễn Thế Kỷ từng chia sẻ: “Đây là những tác phẩm nghệ thuật không chỉ để ngợi ca quá khứ mà để tiếp thêm lý tưởng cho hôm nay và mai sau”. Và quả thật, giữa dòng chảy nghệ thuật đương đại, “Từ Việt Bắc về Hà Nội” là một cột mốc đáng nhớ – một bản tráng ca hào sảng thấm đẫm tình yêu dân tộc và niềm tự hào Việt Nam.
Vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội” – một tác phẩm tiêu biểu về đề tài lịch sử – chắc chắn sẽ còn tiếp tục chinh phục khán giả trong nhiều suất diễn tới trên khắp cả nước. Đây không chỉ là một tác phẩm sân khấu, mà còn là một lời nhắn nhủ đầy cảm hứng từ lịch sử gửi đến hôm nay: Hãy luôn biết trân trọng, tự hào và sống xứng đáng với những gì cha ông đã hy sinh để giành được.
Phương Trang