Trong thời gian vừa qua, đã có một số cuộc Hội thảo, Tọa đàm về “80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam” (1943) do các cơ quan, đơn vị và các kênh truyền hình tổ chức. Các cuộc Hội thảo khoa học, Toạ đàm này đều tập trung bàn thảo về ý nghĩa lịch sử của việc ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943) và giá trị to lớn, lâu bền của cương lĩnh này suốt 80 năm qua trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước nói chung, trên con đường phát triển nền văn hoá Việt Nam nói riêng.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương - phát biểu chỉ đạo tại tọa đàm (Ảnh: PV)
Tọa đàm do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức là cuộc Tọa đàm chuyên sâu về sự kế thừa, phát triển của văn học, nghệ thuật nước ta trong 80 năm qua trên cơ sở những luận điểm gốc, cốt lõi của Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943). Với định hướng đó, mục tiêu chủ yếu của Tọa đàm là căn cứ vào nội dung của Đề cương về văn hoá Việt Nam (1943), xuất phát từ đời sống lý luận, phê bình và thực tiễn phát triển văn học, nghệ thuật nước nhà để đánh giá, làm rõ quan điểm cơ bản về văn hoá, văn nghệ và giá trị lý luận, thực tiễn sâu sắc, lâu bền của Đề cương về văn hoá Việt Nam (1943); quá trình kế thừa, vận dụng và phát triển những nội dung quan trọng của Đề cương về văn hoá Việt Nam (1943) trong việc xây dựng và phát triển tư duy lý luận văn nghệ Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử. Tập trung phân tích sâu sắc quá trình vận dụng, sáng tạo và phát triển của đường lối văn nghệ thời kỳ đổi mới và hội nhập. Trên cơ sở đó, đề xuất định hướng và những nội dung cần tiếp tục nghiên cứu, vận dụng, phát triển để xây dựng hệ thống lý luận văn nghệ Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại Tọa đàm (Ảnh: PV)
Đến dự, chủ trì và chỉ đạo tọa đàm có đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, đồng chí Trần Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; cùng sự có mặt của đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành liên quan; đại diện các Hội Văn học, nghệ thuật chuyên ngành Trung ương và đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học nghệ thuật trong nước.
Phát biểu khai mạc và đề dẫn tọa đàm, PGS, TS, Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cho biết: Việc tổ chức tọa đàm khoa học này là hoạt động có ý nghĩa thiết thực chào mừng 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943) của Đảng, tiếp tục thực hiện sự chỉ đạo của Đảng và của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc tổ chức cuối tháng 11 năm 2021, đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng thành công trong cuộc sống.
PGS, TS, Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng phát biểu đề dẫn (Ảnh: PV)
Khẳng định vai trò, ý nghĩa của Đề cương về văn hóa Việt Nam, PGS, TS, Nguyễn Thế Kỷ nhấn mạnh: Đề cương về văn hóa Việt Nam ngay từ khi ra đời đã khẳng định tư duy, tầm nhìn, trí tuệ, bản lĩnh của Đảng ta về cách mạng và văn hóa; như ngọn đèn pha soi rọi cho những người cộng sản và toàn dân nhìn thấy con đường mình đang đi và sẽ đi tới; động viên, thức tỉnh, dẫn đường giới trí thức, văn nghệ sĩ, những người nặng lòng với đất nước dấn thân cùng Đảng Cộng sản Đông Dương để cứu nước, cứu dân; hăng hái tham gia mặt trận văn hóa, tư tưởng; không bi quan, dao động, không bị ru ngủ bởi luận điệu và luận thuyết sai trái, lừa gạt của chế độ phát xít, thực dân…
Ban Tổ chức đã nhận được gần 40 tham luận, ý kiến đóng góp, các đại biểu. Tại cuộc Tọa đàm, các nhà lãnh đạo, quản lý, các nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình và văn nghệ sĩ đã thảo luận chuyên sâu về sự kế thừa, phát triển của văn học, nghệ thuật nước ta trong 80 năm qua trên cơ sở những luận điểm gốc, cốt lõi của Đề cương về văn hóa Việt Nam. Căn cứ vào nội dung của Đề cương, xuất phát từ đời sống lý luận, phê bình và thực tiễn phát triển văn học, nghệ thuật nước nhà, các đại biểu đã phân tích quan điểm cơ bản về văn hóa, văn nghệ và giá trị lý luận, thực tiễn sâu sắc, lâu bền của Đề cương về văn hoá Việt Nam. Trên cơ sở đó làm rõ quá trình kế thừa, vận dụng và phát triển những nội dung quan trọng của Đề cương trong việc xây dựng và phát triển tư duy lý luận văn nghệ Việt Nam qua các thời kỳ, tập trung phân tích sâu sắc quá trình vận dụng, sáng tạo và phát triển của đường lối văn nghệ thời kỳ đổi mới và hội nhập. Trong quá trình thảo luận, các đại biểu đã đề xuất một số nội dung cần tiếp tục nghiên cứu, vận dụng, phát triển để xây dựng hệ thống lý luận văn nghệ Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập, tập trung vào các vấn đề như: tính dân tộc và hiện đại trong sáng tạo văn học, nghệ thuật; tạo sự chuyển biến nhận thức mạnh mẽ về vai trò, ý nghĩa của văn học, nghệ thuật; chiến lược đào tạo, xây dựng đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ...
Phát biểu tại Tọa đàm, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh vai trò là chủ thể văn hóa của con người và tầm quan trọng của văn hóa đối với việc hình thành những con người văn hóa; mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế trong phát triển đất nước. Đồng chí cho biết Chính phủ đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng chương trình mục tiêu tổng thể về chấn hưng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Đồng chí mong muốn các nhà khoa học, văn nghệ sĩ sẽ đồng hành chặt chẽ cùng Chính phủ để xây dựng chương trình này.
Phát biểu chỉ đạo tại tọa đàm, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương - khẳng định: Những nội dung cốt lõi của Đề cương về văn hóa Việt Nam đã trở thành nền tảng tư duy lý luận của Đảng về văn học, nghệ thuật suốt 80 năm qua. Những quan điểm căn bản của Đề cương về vị trí, vai trò của văn học, nghệ thuật trong văn hóa; về mối quan hệ giữa văn hóa, văn nghệ với chính trị và kinh tế; về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực văn học, nghệ thuật và đặc biệt là ba nguyên tắc: “dân tộc hóa”, “đại chúng hóa”, “khoa học hóa” đã được Đảng ta không ngừng kế thừa, vận dụng, bổ sung và phát triển. Theo đồng chí, giá trị lớn lao và sức sống bền vững của Đề cương về văn hóa Việt Nam đã để lại cho chúng ta nhiều bài học quý báu. Một trong những bài học quan trọng hàng đầu là sự kiên định với những vấn đề nền tảng, có tính nguyên tắc, đồng thời không ngừng tìm tòi, đổi mới, sáng tạo để tiếp tục phát triển, hoàn thiện tư duy lý luận, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật.
Quang cảnh buổi Tọa đàm (Ảnh: PV)
Kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam cũng là thời điểm Đảng ta tiến hành tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới. “Đây là nghị quyết chuyên đề rất quan trọng đối với sự phát triển nền văn học, nghệ thuật dân tộc trong tình hình mới”. Trước những yêu cầu, đòi hỏi mới của thực tiễn, đặc biệt là trong bối cảnh đất nước đổi mới, hội nhập ngày càng sâu rộng, với tác động mạnh mẽ, toàn diện của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị các nhà khoa học, văn nghệ sĩ tiếp tục tham gia tích cực, phát huy tâm huyết, trí tuệ trong quá trình tổng kết; đóng góp, tham mưu, tư vấn giúp Đảng tổng kết toàn diện, sâu sắc Nghị quyết, từ đó đề ra những quyết sách phù hợp, thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ lĩnh vực văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới.
Đồng chí bày tỏ mong muốn, tin tưởng sâu sắc đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ nước nhà với thiên chức cao quý, bằng tài năng, tâm huyết của mình sẽ tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, khẳng định vị trí, vai trò và có những đóng góp xứng đáng, to lớn hơn nữa vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.
Sau Tọa đàm, Hội đồng lựa chọn các tham luận có chất lượng cao để biên tập, đăng thành chuyên đề trên Tạp chí Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật. Đây là tài liệu tham khảo giá trị, hữu ích cho những người làm công tác quản lý văn hóa, văn nghệ các cấp, các ngành liên quan đến văn học, nghệ thuật, các nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ.