PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương phát biểu tại Toạ đàm

 Dự Tọa đàm có PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên BCH Trung ương Đảng, nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, nguyên Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; Nhà văn Cao Duy Sơn, Phó Chủ tịch Hội Văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam; Đồng chí Mai Đức Thông, Tỉnh uỷ viên, Tổng biên tập Báo Tuyên Quang, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Tuyên Quang; Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Phó Giám đốc Đài Phát thanh-Truyền hình tỉnh Tuyên Quang; Đồng chí Thèn Thị Hương, Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Tuyên Quang; TS Nguyễn Minh Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Tân Trào; TS Phạm Duy Hưng, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Đại học Tân Trào; một số Ủy viên Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; cán bộ một số sở, ban, ngành tỉnh Tuyên Quang; các nhà khoa học, nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; các văn nghệ sĩ; lãnh đạo các khoa, phòng, ban, giảng viên và sinh viên Trường Đại học Tân Trào; phóng viên các cơ quan thông tấn-báo chí tỉnh Tuyên Quang.

PGS, TS Trần Khánh Thành; PGS, TS Nguyễn Đăng Điệp; TS Phạm Duy Hưng Chủ trì Toạ đàm

   PGS, TS Trần Khánh Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; PGS, TS Nguyễn Đăng Điệp, nguyên Viện trưởng Viện Văn học, Trưởng Tiểu ban Văn hoá, văn học Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; TS Phạm Duy Hưng, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Đại học Tân Trào chủ trì Tọa đàm.

PGS, TS Nguyễn Đăng Điệp, nguyên Viện trưởng Viện Văn học, Trưởng Tiểu ban Văn hoá, văn học Hội đồng Lý luận, phê bình VHNT Trung ương phát biểu đề dẫn Toạ đàm

Toàn cảnh Toạ đàm

   Phát biểu đề dẫn tọa đàm, PGS, TS Nguyễn Đăng Điệp nhấn mạnh: “Tại toạ đàm này, chúng ta cần tập trung vào 4 vấn đề lớn: môi trường sáng tác cho các nhà văn, nhất là nhà văn người dân tộc thiểu số ở phía Bắc; vai trò hỗ trợ, khích lệ của Hội Văn học nghệ thuật các tỉnh, thành phố đối với sự phát triển văn học các dân tộc thiểu số; vai trò của các trường đại học trong vùng như Trường Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Tân Trào, Trường Đại học Tây Bắc, Trường Đại học Hạ Long, Trường Đại học Hùng Vương… đối với việc nghiên cứu, quảng bá, kết hợp giữa tri thức và sáng tạo văn học các dân tộc thiểu số; độ mở cho các nhà văn dân tộc thiểu số trong bối cảnh giao lưu, hội nhập quốc tế”…

Nhà văn Cao Duy Sơn, Phó Chủ tịch Hội Văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam phát biểu tại Toạ đàm

TS Phạm Duy Hưng, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Đại học Tân Trào phát biểu tại Toạ đàm

   Tại Tọa đàm, nhiều ý kiến phát biểu thảo luận về các chủ đề liên quan đến văn học các dân tộc thiểu số như các tham luận: Văn học các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc từ sau 1975 đến nay: thực trạng và tiếp nhận; Diện mạo văn học thiểu số phía Bắc từ sau 1975 đến nay; Văn học dân tộc thiểu số miền núi nửa thế kỷ tiếp nối và phát triển; Thực trạng sáng tác văn học bằng tiếng dân tộc thiểu số ở khu vực miền núi phía Bắc hiện nay; Thực trạng văn học dân tộc thiểu số Tuyên Quang sau năm 1975; Định hướng sự phát triển của văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số tỉnh Tuyên Quang từ sau năm 1975; Các sáng tác của Y Phương trong dòng chảy văn chương các dân tộc thiểu số Việt Nam sau 1975; Tiếng thơ từ đại ngàn của các nữ dân tộc thiểu số phía Bắc đương đại; Vai trò của giáo dục trong bảo tồn và phát triển văn học dân tộc thiểu số trong thời đại ngày nay; Mở rộng cơ hội phát triển văn học dân tộc thiểu số trong bối cảnh đa phương tiện, nhìn từ khu vực miền núi phía Bắc; Thơ ca dân tộc Mông thời kỳ hiện đại với công tác đào tạo, bồi dưỡng tiếng Mông hiện nay… Nội dung các tham luận và 12 ý kiến phát biểu trực tiếp đã tập trung nêu lên những vấn đề cơ bản: 1) Văn học các dân tộc thiểu số phía Bắc Việt Nam từ sau năm 1975 là một bộ phận quan trọng của văn học Việt Nam hiện đại, là bức tranh đa sắc màu về tâm hồn, cuộc sống của các dân tộc anh em trong 53 dân tộc thiểu số của nước ta. Sự phát triển văn học các dân tộc thiểu số góp phần xây dựng nền văn học Việt Nam đa dạng mà thống nhất, tiên tiến, hiện đại mà đậm đà bản sắc dân tộc; 2) Trong gần 50 năm qua, văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam nói chung và văn học các dân tộc thiểu số phía Bắc Việt Nam nói riêng được Đảng và Nhà nước quan tâm cả lĩnh vực sáng tác và lý luận, phê bình; cả tổ chức và đội ngũ. Các địa phương miền núi phía Bắc đã chú trọng công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, nghệ thuật các dân tộc thiểu số; khuyến khích, động viên các nhà văn sáng tác về đề tài miền núi, phản ánh tâm tư, nguyện vọng và hiện thực đời sống của đồng bào các dân tộc miền núi; 3) Đội ngũ tác giả văn học các dân tộc thiểu số phía Bắc ngày càng đông đảo, luôn gắn bó sâu sắc với đất nước, nhân dân và cách mạng, tạo nên sự nối tiếp và phát triển văn học các dân tộc miền núi qua các giai đoạn. Nội dung sáng tác của các nhà văn dân tộc thiểu số luôn thể hiện tình yêu sâu sắc đối với quê hương, đất nước, gắn bó và tự hào về truyền thống văn hoá lâu đời của dân tộc mình. Đề tài ngày càng phong phú: tâm lý, tính cách con người miền núi, ngôn ngữ dân tộc luôn được các nhà văn quan tâm khai thác; nhiều nhà văn đã bắt đầu quan tâm đến các vấn đề thế sự-đời tư. Về nghệ thuật, có sự chú trọng đổi mới thi pháp nghệ thuật, nỗ lực biểu đạt một cách sâu sắc hơn thực tại đương đại; ngày càng đa dạng về thể loại, có sự tìm tòi, sáng tạo ngôn ngữ thể hiện…

Các đại biểu dự Toạ đàm

   Các ý kiến tham luận trong Toạ đàm cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong đời sống văn học các dân tộc thiểu số phía Bắc như: 1) Số lượng tác giả sáng tác bằng tiếng dân tộc thiểu số từ sau năm 1975 ngày càng ít đi. Đội ngũ nhà văn còn thưa mỏng và phân bố không đều; một số cây bút trẻ không sinh sống và làm việc ở nơi mình đã sinh ra nên sự gắn bó với văn hoá dân tộc bị mai một, không phản ánh được sâu sắc bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số; 2) Mặc dù văn học các dân tộc thiểu số phía Bắc từ sau năm 1975 đã có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng nhưng chưa có những tác phẩm kết tinh vẻ đẹp ngôn ngữ của dân tộc, tạo ra những dấu ấn phát triển ngôn ngữ văn học của dân tộc một cách điêu luyện; hiện tượng sáng tác song ngữ gần đây đã có nhưng chưa nhiều; 3) Công tác quảng bá còn hạn chế, văn học các dân tộc thiểu số chưa được lan toả để tăng sự tiếp nhận, giao lưu giữa văn học các dân tộc thiểu số với văn học trong cả nước và văn học các nước trên thế giới.

   Phát biểu kết luận Toạ đàm, PGS, TS Trần Khánh Thành nhấn mạnh: “Để phát triển hơn nữa văn học các dân tộc thiểu số ở các tỉnh phía Bắc nói riêng và cả nước nói chung trong thời kỳ tới, chúng ta cần chú trọng những vấn đề cơ bản như: 1) Cần nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của văn học các dân tộc thiểu số trong nền văn học Việt Nam thống nhất mà đa dạng; 2) Cần đặc biệt coi trọng việc bảo tồn và phát huy bản sắc độc đáo, đặc sắc văn hóa, văn nghệ của mỗi dân tộc; 3) Cần đầu tư phát triển và phân bố đội ngũ nhà văn các dân tộc thiểu số hợp lý; chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ, khuyến khích tài năng, đặc biệt quan tâm đội ngũ nhà văn trẻ; 4) Cần quan tâm thúc đẩy, hỗ trợ hoạt động của các Hội văn học, nghệ thuật địa phương cả về vật chất lẫn tinh thần để các Hội thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ nhằm tạo môi trường đủ sức kích thích niềm đam mê và nuôi dưỡng nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhà văn các dân tộc thiểu số; 5) Thúc đẩy, mở rộng giao lưu văn học giữa các tỉnh thành, địa phương và trung ương, giao lưu văn học quốc tế, trong đó có giao lưu với văn học các dân tộc thiểu số với văn học của người Kinh, với văn học các nước. Chú trọng những sáng tác song ngữ vì đó là cầu nối quan trọng để những sáng tác đến với đông đảo công chúng; tăng cường số lượng tác giả, tác phẩm, chuyên đề văn học các dân tộc thiểu số trong chương trình giáo dục phổ thông và giáo dục đại học; 6) Cần mở rộng cơ hội phát triển văn học dân tộc thiểu số trong bối cảnh đa phương tiện, tận dụng tối đa những lợi thế, ngăn chặn những tác động tiêu cực của thời đại công nghệ để gìn giữ, phát huy vốn văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số, khơi gợi niềm tự hào bản sắc dân tộc, đặc biệt là đối với những cây viết trẻ”.

Một số hình ảnh tại Toạ đàm:

Tin và ảnh: Nguyễn Thế Bắc